جمعه , 10 فروردین 1403

سنگ کلیه

بیماری سنگ کلیه

سنگ کلیه جسم سختی است که از کانی‌های موجود در ادرار تشکیل می‌شود. سنگ کلیه به‌طور معمول در کلیه تشکیل می‌شود و از طریق جریان ادرار از بدن خارج می‌شود.

اگر یک سنگ به میزان بیش از ۵ میلی‌متر (۰٫۲ اینچ) رشد کند، می‌تواند منجر به انسداد مجرای ادراری شود که درد در قسمت پشت و شکم ایجاد می‌کند.

این درد که کولیک یا قولنج کلیوی نام دارد، به صورت درد عودکننده‌ای است که هر ۲۰ تا ۶۰ دقیقه تکرار می‌شود. همچنین خون ادراری، استفراغ و ادرار دردناک ممکن است اتفاق افتد.

سنگ کلیه

شما ممکن است این گفته قدیمی در مورد سنگ کلیه را شنیده باشید: این نیز بگذرد. بهتر است که اصلاً به سنگ کلیه مبتلا نشویم و البته آنطور که به نظر می‌رسد نیز دشوار نمی‌باشد.

اگر سنگ کلیه داشته باشید ممکن است پزشک برای کمک به پیشگیری از تشکیل سنگ جدید با شما در مورد یک برنامه‌ی تغذیه صحبت کند.

اگر علائم و نشانه‌های مربوط به سنگ مثانه را در خود می‌بینید، احتمالاً باید ترتیب ملاقاتی با پزشک خانوادگی خود و یا یک پزشک عمومی را بدهید، هرچند ممکن است به پزشکی که متخصص در درمان اختلالات دستگاه ادراری می‌باشد(اورولوژیست) ارجاع داده شوید.

با مصرف مواد غذایی مناسب، مقادیر زیادی آب و داروی مناسب احتمال ابتلا به سنگ کلیه کاهش می‌یابد.

ممکن است متوجه شوید که از خطر ابتلا به آن نجات پیدا کرده‌اید. ما توصیه می‌کنیم که برای دریافت دستورالعمل‌های مناسب جهت پیشگیری از سنگ کلیه و درد و ناراحتی ناشی از آن به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید.

 

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه تا وقتی حرکت نمی‌کند و ثابت است، هیچ علامتی ندارد. مشکلات از زمانی آغاز می‌گردد که سنگ در کلیه جا به‌جا می‌شود یا به سمت میزنای (لوله‌ای که هر کلیه را به مثانه وصل می‌کند) به راه می‌افتد. در این حالت، برخی یا همه موارد زیر دیده می‌شود:

درد شدید و متناوب در پهلو و پشت، پایین‌تر از سطح دنده‌ها که ممکن است به پایین شکم تیر بکشد

  • سوزش ادرار
  • ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
  • ادرار بدبو یا تیره
  • تهوع و استفراغ
  • احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
  • افزایش تعداد نوبت‌های دفع ادرار بیش از حد عادی
  • تب و لرز در صورت وجود عفونت
  • کم شدن حجم ادرار

درد سنگ کلیه

 علل سنگ کلیه

سنگ کلیه معمولا یک علت واحد و مشخص ندارد اما عواملی وجود دارند که احتمال بروز سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند. به طور کلی، وقتی غلظت برخی مواد که می‌توانند بلور تشکیل دهند (مانند کلسیم، اسید اوریک و اُگزالات) در ادرار افزایش می‌یابد، سنگ کلیه تشکیل می‌شود.

در حالت عادی، موادی در ادرار وجود دارند که از چسبیدن مولکول‌ها به هم و تشکیل بلور جلوگیری می‌کنند. اگر این مواد در ادرار کم باشند روند تولید سنگ را تسریع می‌نمایند.

انواع سنگ کلیه

اگر نوع یا جنس سنگ کلیه را بدانیم، علل تشکیل سنگ را بهتر درک می‌کنیم و پزشک متخصص اورولوژی بهتر می‌تواند برای پیشگیری از تشکیل دوباره آن ما را راهنمایی کند. بنابراین، در صورت امکان بهتر است سنگ را برای تعیین جنس به آزمایشگاه تحویل بدهیم.

انواع سنگ کلیه

انواع سنگ کلیوی به لحاظ ترکیبات سنگ به شرح زیر هستند:

سنگ کلسیمی

بیشتر سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم هستند و بیشتر از همه از جنس اُگزالات کلسیم.

اگزالات یک ماده طبیعی است که هم در برخی غذاها وجود دارد و هم در کبد تولید می‌شود. برخی سبزیجات، میوه‌ها، مغزیات و شکلات حاوی مقدار زیادی اگزالات هستند.

علاوه بر غذاهایی که می‌خوریم، خوردن دوز بالای ویتامین د و برخی جراحی‌های روده هم غلظت کلسیم و اگزالات را در ادرار زیاد می‌کند.

سنگ‌های کلیه ممکن است از جنس فسفات کلسیم هم باشند. برخی تغییرات در سوخت و ساز بدن، برخی سردردهای میگرنی و یک داروی ضدصرع به نام توپیرامات ممکن است موجب ایجاد این نوع سنگ کلیه شوند.

سنگ ستراویتی

این نوع سنگ کلیه در پاسخ به یک عفونت ایجاد می‌شود مانند عفونت دستگاه ادراری. این سنگ‌ها می‌توانند به سرعت بزرگ شوند و معمولا اندازه بزرگی دارند؛ به همین دلیل حرکت نمی‌کنند و علامت زیادی ندارند.

سنگ اسید اوریکی

این نوع سنگ کلیه در شخصی ایجاد می‌شود که مایعات کمی می‌نوشد ولی بدنش آب زیادی از دست می‌دهد. کسانی که غذاهای سرشار از پروتیین می‌خورند یا اسید اوریک خون بالا (نقرس) دارند هم ممکن است به این نوع سنگ کلیه دچار شوند.

سنگ سیستینی

این نوع سنگ فقط در کسانی دیده می‌شود که به یک اختلال ارثی مبتلا هستند که در آن، ماده خاصی به نام سیستین را بیشتر از حد معمول در ادرار دفع می‌کنند.

درمان سنگ کلیوی کوچک

سنگ‌های کلیوی ریز نیاز به درمان تهاجمی مانند سنگ‌شکن ندارند و به طور معمول با انجام کارهای زیر دفع می‌شوند:

  • نوشیدن آب فراوان (روزانه دو تا سه لیتر)
  • داروهای مسکن غیرنسخه‌ای طبق مشورت با دکتر داروساز
  • داروهای نسخه‌ای شل‌کننده عضلات میزنای، بنا به تجویز پزشک معالج

سایز سنگ کلیه

درمان سنگ کلیوی بزرگ یا سنگ کلیوی همزمان با سایر بیماری‌ها

برخی از سنگ‌های کلیوی درشت هستند و از طریق روش‌های گفته شده در بالا دفع نمی‌شوند یا با خونریزی یا عفونت دستگاه ادراری همراه هستند؛ این سنگ‌ها شاید به درمان‌های زیر نیاز پیدا کنند:

  • سنگ‌شکنی با دستگاهی که امواج صوتیِ آن، سنگ کلیه را خرد می‌کند.

این کار حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است کمی درد داشته باشد و به همین دلیل ممکن است یک آرامبخش یا بیهوشی خفیف به فرد داده شود.

  • جراحی کلیه برای برداشتن سنگ‌های بسیار بزرگ
  • استفاده از آندوسکوپی (فرستادن لوله باریک حاوی نور به نام اورتروسکوپ از مجرای ادرار و مثانه) برای پیدا کردن سنگ در میزنای و خرد کردن آن با ابزار ویژه.

این کار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

  • جراحی غده پاراتیرویید (در مواردی که پرکاری این غده عامل ایجاد سنگ کلیه است

عوامل خطر

مواردی که ریسک ساخته شدن سنگ در کلیه ی شما را افزایش می دهد شامل:

سابقه شخصی یا خانوادگی. اگر کسی در خانواده شما دارای سنگ کلیه میباشد، شما بیشتر از افراد معمولی احتمال دارد مبتلا به سنگ کلیه شوید. و اگر شما در حال حاضر یک یا چند سنگ در کلیه دارید، شما در معرض سنگ های دیگر هستید.

کم شدن آب بدن. نوشیدن روزانه ی آب می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی میکنند و کسانی که زیاد عرق  می کنند ممکن است در خطر بالاتری نسبت به دیگران باشند.

رژیم های غذایی خاص. خوردن رژیم غذایی که سرشار از پروتئین، سدیم و قند است ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه با یک رژیم غذایی با سدیم بالا صادق است. سدیم بیش از حد در رژیم غذایی خود مقدار کلسیمی که از  کلیه ها باید فیلتره شوند  را افزایش می دهد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.

چاقی .شاخص تودهی  بدنی بالا (BMI)، اندازه دور کمر زیاد و افزایش وزن با  افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه در ارتباط است.

بیماری های دستگاه گوارش و عمل های جراحی. جراحی های پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می تواند باعث تغییر در روند گوارش جذب کلسیم و آب شود و ریسک ساخته شدن سنگ در کلیه را افزایش دهد.

دیگر شرایط پزشکی. بیماری ها و شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند  شامل: اسیدوز کلیه ، سیستینوری ، هیپرپاراتیروئیدیسم، برخی داروها و برخی از عفونت های دستگاه ادراری.

پیشگیری از سنگ کلیه

پیشگیری به این معنی است که اگر دارویی تجویز شده است آن را مصرف کنید و مراقب رژیم غذایی خود نیز باشید. موارد دیگری که می‌توان انجام داد عبارتند از:

نوشیدن مایعات بیشتر

سعی کنید برای حفظ رنگ زرد کمرنگ یا شفاف ادرار خود به اندازه‌ی کافی آب بنوشید، یعنی در حدود 8 تا 10 لیوان در روز. به تدریج مقدار آب مصرفی خود را افزایش دهید، برای مثال یک لیوان آب بیشتر در روز تا زمانی که به 8 تا 10 لیوان در روز برسید.

این افزایش تدریجی به بدن زمان کافی برای تطبیق با مایعات اضافه را می‌دهد. اگر ادرارتان به رنگ زرد تیره است یعنی به اندازه‌ی کافی آب نمی‌نوشید. در صورتی که دچار بیماری‌های کلیوی، قلبی یا کبدی هستید و برای مصرف مایعات محدودیت دارید، پیش از اضافه کردن میزان مایعات مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.

استفاده از دارو

اگر با وجود نوشیدن مایعات فراوان و تغییر رژیم غذایی خود دچار سنگ کلیه بیشتری می‌شوید، ممکن است پزشک برای کمک به تجزیه سنگ و یا جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ دارو تجویز کند.

تغییر رژیم غذایی

ممکن است تغییر رژیم غذایی مفید باشد اما بستگی به علت تشکیل سنگ کلیه دارد. ممکن است پزشک قبل از تصمیم‌گیری برای تغییر رژیم غذایی به منظور کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه، آزمایشات بیشتری تجویز کند.

کاهش سدیم

برای تعیین میزان سدیم ضروری در رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید، به خصوص اگر پیش‌تر سنگ‌های اگزالات کلسیم یا سنگ های فسفات کلسیم داشته‌اید. سدیم بخشی از نمک است و در بسیاری از مواد غذایی کنسروی و بسته‌بندی شده، و فست‌فودها وجود دارد.

سدیم همچنین در بسیاری از چاشنی‌ها، ادویه‌ها، و گوشت‌ها وجود دارد. با مصرف سدیم بیشتر، احتمال ابتلا به سنگ کلیه بیشتر می‌شود. اگر دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم بوده‌اید، باید دستورالعمل‌های زیر را رعایت کنید حتی اگر جهت پیشگیری از سنگ کلیه در حال مصرف دارو می‌باشید.

در ادامه چند نکته برای کمک به کاهش مصرف سدیم ذکر شده است:

  • میزان ارزش غذایی (%DV) سدیم بر روی برچسب مواد غذایی را بررسی کنید.
  • در مواد غذایی با سدیم پایین این مقدار ۵ درصد یا کمتر است و ۲۰ درصد یا بیشتر به معنی سدیم بالا باشد.
  • مقدار سدیم مصرفی خود را یادداشت کنید.
  • هنگامی که بیرون غذا می‌خورید در مورد سدیم موجود در غذا سوال بپرسید.
  • از غذاهای فراوری شده و فست‌فودها، سوپ و سبزیجات کنسرو شده وکالباس پرهیز کنید.

برای بررسی مواد تشکیل دهنده و سدیم پنهان مواد غذایی، برچسب‌های آنها را نگاه کنید،‌ برای مثال:

  • سدیم بی‌کربنات (نام شیمیایی جوش شیرین)
  • بکینگ پودر، که حاوی سدیم بی‌کربنات و سایر مواد شیمیایی است.
  • دی‌سدیم فسفات
  • منو سدیم گلوتامات، یا MSG
  • آلژینات سدیم
  • نیترات سدیم یا نیتریت

محدود کردن پروتئین حیوانی

مصرف پروتئین حیوانی ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه و ابتلا به کلیه سنگ‌ساز را افزایش دهد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف پروتئین حیوانی از جمله موارد زیر را محدود کنید:

  • گوشت گاو و مرغ و به خصوص فراورده‌های فرعی گوشت
  • تخم مرغ
  • ماهی و صدف
  • شیر، پنیر، و دیگر محصولات لبنی

با اینکه ممکن است نیاز به کاهش مصرف پروتئین حیوانی در روز داشته باشید اما همچنان باید به اندازه کافی مصرف کنید. در مورد میزان مصرف پروتئین حیوانی با پزشک خود مشورت کنید.

برای جایگزین کردن پروتئین حیوانی موجود در گوشت می‌توانید از غذاهای گیاهی سرشار از پروتئین استفاده کنید:

حبوبات مانند:  لوبیا، لپه، عدس، و بادام زمینی
فراورده‌های سویا مانند: شیر سویا، کره سویا، و توفو
آجیل و محصولاتی مانند بادام و کره بادام، بادام هندی، کره بادام زمینی، گردو و پسته، دانه‌های آفتابگردان

نکته مهم: اگر قبلاً دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم بوده‌اید از مصرف بادام زمینی، غذاهای حاوی سویا، آجیل و دانه‌های آفتابگردان پرهیز کنید.

کاهش اگزالات

بهتر است برای کاهش میزان اگزالات در ادرار از مصرف این مواد غذایی پرهیز کنید:

  • آجیل و محصولات بدست آمده از آن
  • بادام زمینی
  • ریواس
  • اسفناج
  • سبوس گندم

برای تشخیص سایر مواد غذایی که حاوی اگزالات هستند و همچنین میزان اگزالات مصرفی خود باید پرشک مشورت کنید بخصوص اگر قبلاً دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم شده‌اید.

مصرف کلسیم به مقدار کافی

حتی با وجود اینکه به نظر می‌رسد کلسیم دلیل تشکیل سنگ‌های کلسیمی است اما کلسیم موجود در مواد غذایی خطر ابتلا به سنگ اگزالات کلسیم را افزایش نمی‌دهد.

در واقع اگر سنگ‌های اگزالات کلسیم داشته‌اید ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای کمک به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه و تقویت استخوان‌های خود‌ روزانه کلسیم مصرف کنید.

غذاهای سرشار از کلسیم شامل محصولات لبنی، مانند شیر و ماست کم چرب و شیر بدون لاکتوز با کلسیم می‌باشند.

استفاده از قطره های گیاهی نیز برای دفع برخی از سنگهای کلیوی مرسوم میباشد

  • قطره سنکل
  • عصاره اورتیکا

عصاره اورتیکا داروی گیاهی سنکل

بهترین درمان خانگی دفع سنگ کلیه

  • مواد لازم
  • گیاه خارخاسک 20 گرم
  • گیاه خارشتر 20گرم
  • نخود هر مرتبه 5 عدد
  • لوبیا قرمز هر مرتبه 5 عدد
  • چای کوهی 20گرم
  • عناب 5 عدد
  • این مواد با 3 لیوان آب جوشانیده شود تا زمانی که مقدارآب به یک لیوان برسد
  • پس از ملایم شدن
  • سپس 1 قاشق غذا خوری عسل طبیعی اضافه کنید و میل نمایید
  • روزی 3 مرتبه بعد از وعده غذایی

از اینکه تا اینجا همراه ما بوده اید سپاسگزاریم و امیدواریم که همیشه سلامت و تندرست باشید و مطلب فوق توانسته باشد پاسخگوی مناسبی به سئوالات شما باشد.

امتیاز به این مطلب

User Rating: 5 ( 2 votes)

درباره‌ی محمد درفشی

همچنین ببینید

فواید رابطه جنسی

فواید رابطه جنسی

از فواید رابطه جنسی می‌توان به تولید مثل، بهبود سلامت روان و سلامت جسمانی و همچنین …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × چهار =